Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị nào có thể hoàn toàn phục hồi tổn thương tế bào thần kinh vận động do ALS gây ra hoặc chữa khỏi bệnh hoàn toàn. Tuy nhiên, việc quản lý triệu chứng và áp dụng các biện pháp hỗ trợ có thể giúp làm cho cuộc sống của bệnh nhân trở nên dễ dàng hơn. Các chuyên gia y tế, bao gồm bác sĩ và nhóm chăm sóc đa ngành, sẽ đánh giá và đề xuất các phương pháp điều trị hỗ trợ tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của mỗi bệnh nhân.
Các Triệu Chứng Phổ Biến của ALS:
Bệnh nhân ALS có thể gặp phải nhiều triệu chứng khác nhau, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:
- Đau cơ
- Mất ngủ
- Chảy nước dãi
- Khóc và cười không kiểm soát được
- Suy giảm nhận thức
- Vấn đề về dinh dưỡng
Quản lý những dấu hiệu này là quan trọng vì liệu pháp điều trị chỉ giúp cải thiện chúng mà không chữa khỏi bệnh. Tuy nhiên, việc điều trị triệu chứng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân ALS. Bệnh nhân mắc ALS nên được theo dõi thường xuyên các triệu chứng và phối hợp nhiều phương pháp để cải thiện triệu chứng.
ĐIều trị giảm đau
Điều trị cơn đau trong bệnh ALS thường đòi hỏi sự phối hợp đa phương diện để giảm nhẹ và kiểm soát cảm giác đau. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:
- Thuốc giảm đau: Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc giảm đau như paracetamol, ibuprofen hoặc các loại thuốc opioid để giảm cơn đau trong bệnh ALS. Các loại thuốc này có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp để đạt được hiệu quả tốt nhất.
- Liệu Pháp Vật Lý: Các biện pháp vật lý như massage, vận động cơ bắp, thực hành yoga hoặc hồi hướng tâm trí, vật lý trị liệu, châm cứu, xoa bóp có thể giúp giảm cơn đau.
- Sử Dụng Thiết Bị Hỗ Trợ: Các thiết bị hỗ trợ như gối đỡ, hoặc miếng đệm cũng có thể giúp giảm đau và tăng cường sự thoải mái khi nằm hoặc ngồi.
Điều trị chứng mất ngủ
Mất ngủ có thể là một vấn đề phổ biến đối với bệnh nhân ALS, xuất phát từ nhiều nguyên nhân như không thoải mái về cơ, các vấn đề hô hấp, lo lắng và căng thẳng. Việc cải thiện chất lượng giấc ngủ có thể đạt được qua việc quản lý các triệu chứng liên quan (hô hấp, chứng khóc cười không kiểm soát) và tư vấn tâm lý.
Điều trị triệu chứng chảy nước dãi
Vấn đề chảy nước dãi xuất phát từ sự liệt cơ mặt, dẫn đến khó khăn trong việc điều khiển miệng và lưỡi. Một số bệnh nhân có thể phát hiện triệu chứng này ở giai đoạn đầu.
Sử dụng thuốc kháng cholinergic là phương pháp đầu tiên trong việc điều trị chảy nước dãi. Lựa chọn thuốc của từng cá nhân nên được điều chỉnh theo yếu tố bệnh nhân. Nếu một loại thuốc kháng cholinergic không hiệu quả, nên cân nhắc chuyển sang loại thuốc kháng cholinergic khác.
Điều trị triệu chứng khóc cười không kiểm soát
Khi bệnh nhân đối mặt với chứng khóc cười không kiểm soát, điều này có thể làm giảm chất lượng cuộc sống và gây cản trở trong việc tham gia xã hội. Bệnh nhân và gia đình cần được hiểu rằng rằng chứng khóc cười không kiểm soát là một triệu chứng của ALS và không nhất thiết là triệu chứng của bệnh trầm cảm hoặc suy giảm nhận thức.
Triệu chứng này là ảnh hưởng của giả hành não và không cần điều trị trừ khi nó gây khó chịu cho bệnh nhân. Nếu cần phải điều trị, các loại thuốc có thể điều trị đồng thời các triệu chứng đi kèm (ví dụ: amitriptyline để điều trị ảnh hưởng đến giấc ngủ và tâm trạng, SSRI để điều trị trầm cảm) có thể được bác sĩ xem xét.
Liệu pháp cho “suy giảm nhận thức trong ALS”
ALS không chỉ là một bệnh lý ảnh hưởng đến khả năng vận động mà còn có thể gây ra suy giảm nhận thức, thường gặp nhất là ở vùng trán. Điều này khác biệt so với bệnh Alzheimer và có thể dẫn đến những thay đổi trong tính cách và hành vi, như sự mất kiểm soát về cảm xúc, tạo nên gánh nặng cho gia đình và người chăm sóc, đồng thời gây khó khăn trong việc điều trị.
Một số phương pháp điều trị phổ biến:
- Thuốc: Một số loại thuốc có thể được sử dụng để giảm thiểu các triệu chứng liên quan đến suy giảm nhận thức và tình cảm.
- Đào Tạo Người Chăm Sóc: Cung cấp kiến thức và kỹ năng cần thiết cho người chăm sóc để họ có thể hiểu và ứng phó tốt hơn với các thay đổi về hành vi và nhận thức của bệnh nhân.
- Liệu Pháp Hành Vi: Sử dụng các kỹ thuật như xây dựng cộng đồng, quản lý căng thẳng và kỹ năng giao tiếp để giúp bệnh nhân và gia đình xử lý các cảm xúc phức tạp và căng thẳng.
- Hỗ Trợ Tâm Lý: Hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý hoặc thông qua các nhóm hỗ trợ có thể giúp bệnh nhân và gia đình đối mặt với các thách thức tâm lý do suy giảm nhận thức gây ra.
Quản lý dinh dưỡng
Trong bệnh lý ALS, nghiên cứu cho thấy việc chuyển hóa tăng và trọng lượng cơ thể giảm ảnh hưởng xấu nghiêm trọng đến tiên lượng sống của bệnh nhân. Dinh dưỡng là vấn đề quan trọng cần thiết cho bệnh nhân ALS để duy trì cuộc sống lâu dài nhất. Những liệu pháp hỗ trợ bệnh nhân ALS có thể kể đến như:
Theo dõi và đặt ống nuôi ăn qua đường ruột (PEG): Cần theo dõi tình trạng dinh dưỡng theo cân nặng và chỉ số BMI 3 tháng một lần và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi có quyết định đặt ống nuôi ăn qua đường ruột
Ban biên tập